NARM™

NeuroAfektywny model relacyjny

NeuroAfektywny Model Relacyjny (NARM)© to metoda psychoterapii ukierunkowana na leczenie traum przywiązania, relacyjnych oraz rozwojowych – inaczej określanych mianem „traumy złożonej” (C-PTSD, czyli złożonego zespołu stresu pourazowego).

Ten zorientowany rozwojowo i oparty na odkryciach neuronauki model wyrósł z wcześniejszych nurtów psychoterapeutycznych, takich jak psychoterapia psychodynamiczna, teoria przywiązania, terapia Gestalt oraz różne podejścia terapii somatycznej. Łączy on podejście „od góry” (top-down), charakterystyczne dla klasycznej psychoterapii, z podejściem „od dołu” (bottom-up), czyli pracą z ciałem – wszystko to w kontekście głębokiej relacji terapeutycznej.

Model NARM to potężne podejście do pracy z trudnymi doświadczeniami z dzieciństwa oraz ich długofalowymi konsekwencjami – co zostało szczególnie podkreślone w badaniu ACEs (Adverse Childhood Experiences).

Metoda opracowana przez dr Laurence’a Hellera w ciągu 45 lat jego kariery klinicznej, została po raz pierwszy przedstawiona w jego szeroko sprzedawanej książce Healing Developmental Trauma: How Early Trauma Affects Self-Regulation, Self-Image and the Capacity for Relationship. Obecnie dostępna w ponad dziesięciu językach.

Terapia w nurcie NARM

Model NARM zakłada, że choć przeszłość ma znaczenie, to nie same wydarzenia z przeszłości tworzą objawy, z którymi zmagamy się w dorosłym życiu. To utrzymywanie się stylów przetrwania (niegdyś koniecznych i adekwatnych) prowadzi do zniekształcenia aktualnego doświadczenia i powstawania objawów. Te wzorce, które kiedyś ratowały życie, dziś, po utracie swojej użyteczności, powodują trwałe odłączenie od autentycznego „ja” i od innych ludzi.

Na przykład dysocjacja i izolacja to podstawowe mechanizmy radzenia sobie z najwcześniejszą traumą. Choć te strategie dosłownie ratowały życie, to ich kontynuacja w dorosłości staje się źródłem licznych objawów i cierpienia.

Cierpienie to pogłębiają także zniekształcenia tożsamości, które powstają w odpowiedzi na wczesne traumy. Dzieci niemal zawsze interpretują niepowodzenia otoczenia jako swoje własne. Prosty przykład: jeśli dziecko dorasta wśród niekochających rodziców, nie potrafi dostrzec, że to dorośli zawodzą. Zamiast tego kształtuje w sobie przekonanie, że to ono jest niegodne miłości.

Kluczowym elementem w modelu NARM jest praca z nieuświadomioną potrzebą dziecka (a później dorosłego), by chronić relację przywiązaniową. Dzieje się to poprzez mechanizm zwany rozszczepieniem (ang. splitting), który pozwala utrzymać pozytywny obraz opiekuna – kosztem zdrowego obrazu siebie. Ma to głębokie konsekwencje psychobiologiczne.

Kliniczny model NARM oferuje precyzyjne i skuteczne techniki pracy z podstawowymi tematami związanymi ze zniekształconą tożsamością oraz rozregulowanym układem nerwowym. W podejściu NARM pracujemy równolegle z psychiką i fizjologią osób, które doświadczyły traumy rozwojowej, koncentrując się na relacji między tożsamością, zdolnością do nawiązywania więzi i samoregulacji.

„W każdym z nas istnieje spontaniczne pragnienie kontaktu, zdrowia i ożywienia. Niezależnie od tego, jak bardzo wycofani czy odizolowani jesteśmy, czy też jak poważnej doświadczyliśmy traumy, na najgłębszym poziomie, tak jak roślina spontanicznie kierująca się ku słońcu, każdy z nas ma w sobie impuls, by poruszać się ku połączeniu i uzdrowieniu. Ten organiczny impuls jest siłą napędową podejścia NARM”

Laurence Heller

„Paradoksalnie, im bardziej staramy się zmienić siebie, tym bardziej przeciwdziałamy temu, by zmiana wystąpiła. Z drugiej strony, im bardziej pozwalamy sobie w pełni doświadczyć tego, kim jesteśmy, tym możliwość zmiany staje się większa.”

Laurence Heller

Fundamentalna zmiana

Podczas gdy tradycyjna psychoterapia psychodynamiczna często koncentruje się na diagnozowaniu patologii i analizie problemów, model NARM proponuje inne podejście – skierowane zarówno na objawy, jak i na zasoby i mocne strony klienta. Celem jest wspieranie rozwoju poprzez wzmacnianie zdolności do samoregulacji, z wykorzystaniem dostępnych zasobów – wewnętrznych i zewnętrznych.

U podstaw wielu zróżnicowanych objawów fizycznych i emocjonalnych, a także większości trudności psychologicznych i wielu fizjologicznych, leży zakłócenie w jednym lub kilku z pięciu organizujących tematów rozwojowych, które są powiązane z określonymi stylami przetrwania.

Pięć adaptacyjnych stylów przetrwania:

Kontakt (Connection)
Czujemy, że przynależymy do świata. Mamy kontakt z ciałem i emocjami oraz zdolność do trwałego, autentycznego łączenia się z innymi.
Dostrojnie (Attunement)
Mamy zdolność rozpoznawania własnych potrzeb, a także sięgania po wsparcie i przyjmowania obfitości, jaką oferuje życie.
Zaufanie (Trust)
Posiadamy wewnętrzne zaufanie do siebie i innych. Czujemy się na tyle bezpiecznie, by pozwolić sobie na zdrową współzależność i bliskość.
Autonomia (Autonomy)
Potrafimy mówić „nie” i stawiać granice. Możemy wyrażać swoje zdanie bez poczucia winy i bez lęku.
Miłość i seksualność (Love-Sexuality)
Nasze serce jest otwarte. Potrafimy integrować miłość z żywą, autentyczną seksualnością.

Styl przetrwania jest początkowo adaptacyjny – świadczy o sukcesie, a nie patologii.Jednak ponieważ mózg wykorzystuje przeszłość do przewidywania przyszłości, te wzorce pozostają „zapisane” w układzie nerwowym i utrwalają się, tworząc tożsamość adaptacyjną – ale nieautentyczną.

W takim stopniu, w jakim te podstawowe potrzeby zostały zaspokojone, rozwijamy autentyczne poczucie siebie oraz zdolność do głębokiej ludzkiej relacji. Czujemy się bezpieczni, ufamy otoczeniu, jesteśmy płynni i połączeni ze sobą i innymi. Doświadczamy regulacji i wewnętrznej przestrzeni.

W takim stopniu, w jakim potrzeby te nie zostały zaspokojone, rozwijamy objawy i strategie przetrwania, które pomagają nam radzić sobie z odłączeniem, zniekształconą tożsamością i rozregulowanym układem nerwowym – co ostatecznie staje się źródłem cierpienia.

Główne zasady

Neuroafektywny Model Relacyjny (NARM)© koncentruje się na podstawowych zadaniach i funkcjonalnej jedności rozwoju psychicznego i biologicznego człowieka. To podejście jest nienastawione na regresję, niekathartyczne oraz nienaznaczające patologii – zakłada, że trudności człowieka są przejawem adaptacyjnych strategii przetrwania, a nie oznaką „zaburzenia”.

Cztery filary opisane poniżej stanowią ramy klinicznego procesu terapeutycznego w modelu NARM.

Doprecyzowanie „kontraktu” terapeutycznego

Klient wyznacza intencję pracy; koncentrujemy się na eksploracji, nie na konkretnym wyniku. Przykładowe pytania terapeuty: Czego chciał(a)byś dla siebie w wyniku naszej wspólnej pracy? Jaki byłby dla Ciebie optymalny rezultat - realistyczny lub nie? Chętnie przyjrzę się z Tobą temu, co stoi na przeszkodzie... Cieszę się, że możemy wspólnie odkrywać, co kryje się za objawami, które opisałaś - np. lękiem, depresją, fobią społeczną...

Zadawanie pytań eksploracyjnych

Zbieranie informacji i zapraszanie klienta do refleksji nad jego wewnętrznymi procesami.

Wzmacnianie sprawczości (agency)

Odzwierciedlanie i wzmacnianie przekazu, że dorosły klient ma wpływ na swoje życie i może aktywnie uczestniczyć w rozwiązywaniu wewnętrznych i zewnętrznych trudności. Pomoc w dostrzeżeniu, że ma udział w wyzwaniach, z którymi się mierzy.

Odzwierciedlanie wzrastającego połączenia

Zakotwiczenie w ciele - zmiany fizyczne, emocjonalne, poznawcze, behawioralne i relacyjne. Ten filar wspiera rozpuszczanie starych identyfikacji, integrację i reorganizację.

Metaproces w modelu NARM

Każda tradycja terapeutyczna posiada swój ukryty metaproces – czyli sposób, w jaki kieruje uwagę klienta na pewne aspekty doświadczenia, a inne pomija. Terapię koncentrujące się głównie na deficytach, bólu i dysfunkcjach uczą klienta skupiać się właśnie na tych aspektach. Jednak samo skupienie na trudnościach z przeszłości rzadko wystarcza, by zredukować cierpienie czy wspierać rozwój autentycznej tożsamości.

W modelu NARM metaprocesem jest uważna obecność wobec siebie tu i teraz.
Klient zapraszany jest do fundamentalnego procesu wewnętrznego badania:

„Jakie wzorce uniemożliwiają mi bycie obecnym ze sobą i z innymi – w tej chwili i w moim życiu?”

To pytanie eksplorowane jest na kilku poziomach doświadczenia: poznawczym, emocjonalnym, cielesnym (felt sense) i fizjologicznym. Historia osobista jest w NARM brana pod uwagę tylko w takim zakresie, w jakim przeszłe wzorce zakłócają zdolność bycia obecnym i w kontakcie ze sobą oraz z innymi tu i teraz.

NARM koncentruje się na aktywnym badaniu relacyjnych stylów przetrwania klienta, opierając się na jego zasobach, wspierając sprawczość i poczucie wpływu na aktualne trudności życiowe.

Dwa aspekty uważności w NARM:

Uważność somatyczna – świadomość sygnałów płynących z ciała, doznań, napięć i impulsów.
Uważność wobec zasad organizujących wzorce przetrwania – czyli rozpoznawanie, jak nasze adaptacyjne mechanizmy kształtują obecne postrzeganie siebie i relacji.

Model NARM korzysta z podwójnej świadomości: zakorzenionej w chwili obecnej, a jednocześnie świadomej wzorców, które mają swoje źródło w przeszłości – bez popadania w iluzję, że przeszłość jest ważniejsza niż teraźniejszość.

Praca w modelu NARM wzmacnia połączenie z sobą samym w chwili obecnej, poprzez obserwację cykli połączenia i odłączenia, regulacji i rozregulowania. To wspiera poczucie sprawczości i zmniejsza doświadczenie bycia ofiarą dzieciństwa.

Zastosowanie technik zorientowanych na zasoby, które pracują z subtelnymi zmianami w układzie nerwowym, znacznie zwiększa skuteczność terapii. Praca z układem nerwowym jest kluczowa, ponieważ przerywa automatyczne, przewidujące wzorce mózgu. To połączenie z ciałem i z innymi ludźmi prowadzi do uzdrawiającej ponownej regulacji. Techniki wspierające pogłębianie połączenia ze sobą i z drugim człowiekiem są fundamentem skutecznego procesu terapeutycznego w modelu NARM.

Źródło: https://drlaurenceheller.com/